Nghi Thức Thọ Pháp-Hành-Thiền
Lễ thọ pháp-hành-thiền là việc làm theo truyền thống từ thời kỳ Đức-Phật cho đến nay. Khi Đức-Phật còn hiện hữu trên thế gian, các tỳ-khưu đền hầu Đức-Phật kính xin thọ pháp-hành-thiền-định hoặc pháp-hành-thiền-tuệ, rồi tìm nơi thanh vắng để thực hành, hoặc đến xin thọ pháp-hành nơi vị Đại-trưởng-lão, hoặc Đại-đức, v.v..
Khi làm lễ thọ pháp-hành-thiền, nếu hành-giả là cận-sự-nam, cận-sự-nữ nên làm lễ thọ tam-quy và chánh-mạng-đệ-bát-giới (ājīvaṭṭhamakasīla) nghĩa là giới thứ 8 là giới-chánh-mạng từ vị Thiền-sư.
Trước khi thọ tam-quy, hành-giả nên làm lễ sám hối lỗi lầm của mình trước sự hiện diện vị Thiền-sư chứng minh, để tránh mọi sự trở ngại, trong khi thực hành pháp-hành-thiền-tuệ như sau:
1- Nghi Thức Sám Hối
Hành-giả nên thành tâm sám hối rằng:
- Kính bạch Ngài Đại-đức, xin phép Ngài, con xin thành tâm sám hối những lỗi lầm do cố ý hoặc vô ý phạm đến Đức-Phật, Đức-Pháp. Đức-Tăng, Tam-Bảo, cùng với các bậc Thầy tổ, cha mẹ,… từ trước cho đến hiện-tại này. Kể từ nay về sau, con hết sức cố gắng thu thúc giữ gìn không để tái phạm.
Kính xin Ngài chứng minh cho con, và nhận biết những lỗi lầm của con. Bạch Ngài.
Do tác-ý thiện-tâm này, nên tất cả mọi điều tai hại không xảy đến với con, và nguyện vọng thực hành pháp-hành-thiền-tuệ cho được thành tựu. (Đảnh lễ 3 lần)
Ngài Đại-đức Thiền-sư khuyên dạy:
- Này hành-giả! Con đã nhận biết những lỗi lầm do cố ý hoặc vô ý phạm đến Đức-Phật, Đức-Pháp. Đức-Tăng, Tam-Bảo, cùng với các bậc Thầy tổ, cha mẹ,… từ trước cho đến hiện-tại này.
Sư chứng minh và nhận biết sự thành tâm sám hối, sửa chữa những lỗi lầm của con.
Vậy, kể từ nay về sau, con phải nên cố gắng giữ gìn thân, khẩu, ý tránh không để tái phạm. Người nào đã nhận biết được lỗi lầm của mình, rồi biết sám hối, sửa chữa đúng theo pháp luật của Đức-Phật, thì người ấy chắc chắn sẽ tiến hoá mọi thiện-pháp trong giáo pháp của Đức-Phật.
Hành-giả bạch rằng: “Sādhu! Bhante, Sādhu! Lành thay! Lành thay! Bạch Ngài”.
2- Lễ Thọ Tam-Quy Và Chánh-Mạng Đệ Bát-Giới
Hành-giả đảnh lễ vị Thiền-sư xong, rồi hành nghi lễ theo tuần tự như sau:
Lễ Sám Hối Tam-Bảo
* Lễ Sám Hối Đức-Phật-Bảo,
Uttamaṅgena vande’haṃ,
Pādapaṃsuṃ varuttamaṃ.
Buddhe yo khaliko doso,
Buddho khamatu taṃ mamaṃ.
Con hết lòng thành kính cuối đầu đảnh lễ,
Bụi trần dưới bàn chân cao thượng của Đức-Phật.
Lỗi lầm nào con đã phạm đến Phật-bảo,
Cúi xin Phật-bảo xá tội ấy cho con. (đảnh lễ).
* Lễ Sám Hối Đức-Pháp-Bảo,
Uttamaṅgena vande’haṃ,
Dhammañca duvidhaṃ varaṃ.
Dhamme yo khaliko doso,
Dhammo khamatu taṃ mamaṃ.
Con hết lòng thành kính cuối đầu đảnh lễ,
Hai hạng Pháp-bảo: pháp-học và pháp-hành,
Lỗi lầm nào con đã phạm đến Pháp-bảo,
Cúi xin Pháp-bảo xá tội ấy cho con. (đảnh lễ).
* Lễ Sám Hối Đức-Tăng-Bảo
Uttamaṅgena vande’haṃ,
Saṃghañca duvidhuttamaṃ.
Saṃghe yo khaliko doso,
Saṃgho khamatu taṃ mamaṃ.
Con hết lòng thành kính cuối đầu đảnh lễ,
Hai bậc Tăng-bảo: phàm-Tăng và Thánh-Tăng,
Lỗi lầm nào con đã phạm đến Tăng-bảo,
Cúi xin Tăng-bảo xá tội ấy cho con. (đảnh lễ).
Bài Kệ Cầu Nguyện
Iminā puññakammena,
Sabbe bhayā vinassantu.
Nibbānaṃ adhigantuṃ hi,
Sabbadukkhā pamuccāmi.
Do nhờ năng lực thiện-tâm sám hối này,
Cầu xin mọi tai hoạ hãy đều tiêu diệt,
Mong chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả, Niết-bàn,
Cầu mong giải thoát mọi cảnh khổ tái sinh.
* Lễ Thọ Tam-Quy Và Ājīvaṭṭhamakasīla
Nếu một hành-giả (số ít) thì đọc như sau:
AhaṃBhante, tisaraṇena saha ājīvaṭṭhamakasīlaṃ dhammaṃ yācāmianuggahaṃ katvā, sīlaṃ detha me Bhante.
Dutiyampi, ahaṃBhante, tisaraṇena saha ājivaṭṭhamaka-sīlaṃ dhammaṃ yācāmianuggahaṃ katvā, sīlaṃ detha me Bhante.
Tatiyampi, ahaṃBhante, tisaraṇena saha ājivaṭṭhamaka-sīlaṃ dhammaṃ yācāmianuggahaṃ katvā, sīlaṃ detha me Bhante.
* Nếu nhiều hành-giả (số nhiều) thì đọc như sau:
Mayaṃ Bhante, tisaraṇena saha ājīvaṭṭhamakasīlaṃ dhammaṃ yācāmaanuggahaṃ katvā, sīlaṃ detha no Bhante.
Dutiyampi, mayaṃ Bhante, tisaraṇena saha ājivaṭṭha-makasīlaṃ dhammaṃ yācāmaanuggahaṃ katvā, sīlaṃ detha no Bhante.
Tatiyampi, mayaṃBhante, tisaraṇena saha ājīvaṭṭha-makasīlaṃ dhammaṃ yācāmaanuggahaṃ katvā, sīlaṃ detha no Bhante.
Nghĩa:
- Kính bạch Đại-đức, Con xin thọ trì tam-quy cùng chánh-mạng-đệ-bát-giới. Kính xin Ngài Đại-đức từ bi hướng dẫn tam-quy cùng chánh-mạng-đệ-bát-giới cho con. Bạch Ngài.
- Kính bạch Đại-đức, Con xin thọ trì tam-quy cùng chánh-mạng-đệ-bát-giới. Kính xin Ngài Đại-đức từ bi hướng dẫn tam-quy cùng chánh-mạng-đệ-bát-giới cho con, lần thứ nhì. Bạch Ngài.
- Kính bạch Đại-đức, Con xin thọ trì tam-quy cùng chánh-mạng-đệ-bát-giới. Kính xin Ngài Đại-đức từ bi hướng dẫn tam-quy cùng chánh-mạng-đệ-bát-giới cho con, lần thứ ba. Bạch Ngài.
(Hành-giả đảnh lễ 3 lần)
Vị Thiền-sư hướng dẫn
Ths: Yamahaṃ vadāmi, taṃ vadehi.
(Sư hướng dẫn từng câu nào, con nên đọc theo đúng từng câu ấy).
Hg: Āma. Bhante. (Dạ, xin vâng. Bạch Ngài).
Ths: Namo tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.
(3 lần).
* Thọ Phép Quy-Y Tam-Bảo
- Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi,
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Phật,
- Dhamaṃ saraṇaṃ gacchāmi,
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Pháp,
- Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi.
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Tăng,
- Dutiyampi Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi,
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Phật, lần thứ nhì,
- Dutiyampi Dhamaṃ saraṇaṃ gacchāmi,
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Pháp, lần thứ nhì,
- Dutiyampi Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi.
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Tăng, lần thứ nhì,
- Tatiyampi Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi,
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Phật, lần thứ ba,
- Tatiyampi Dhamaṃ saraṇaṃ gacchāmi,
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Pháp, lần thứ ba,
- Tatiyampi Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi.
Con đem hết lòng thành kính xin quy y Tăng, lần thứ ba.
Ths: Tisaraṇagamanaṃ paripuṇṇaṃ.
(Phép quy y Tam-Bảo trọn vẹn bấy nhiêu)
Hg: Āma. Bhante. (Dạ, xin vâng. Kính bạch Ngài).
* Thọ trì Ājīvaṭṭhamakasīla
1- Pāṇātipātā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa sự sát sinh.
2- Adinnādānā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa sự trộm cắp.
3- Kāmesu micchācārā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa sự tà dâm.
4- Musāvādā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa sự nói dối.
5- Pisuṇavācā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa nói lời chia rẽ
6- Pharusavācā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa nói lời thô tục.
7- Samphappalāpā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa nói lời vô ích.
8- Micchājīvā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.
Con xin thọ trì điều giới, có tác ý tránh xa cách sống tà mạng.
Tisaraṇena saha ājīvaṭṭhamakasīlaṃ dhammaṃ sādhukaṃ katvā, appamādena sampādetha.
(Các con đã thọ trì phép quy y Tam-Bảo cùng với chánh-mạng-đệ-bát-giới (ājīvaṭṭhamakasīla) xong, các con nên cố gắng giữ gìn cho được trong sạch và trọn vẹn, để làm nền tảng cho mọi thiện-pháp phát sinh, bằng pháp không thất niệm, thực hành pháp-hành-tứ-niệm-xứ.)
Hg: Āma, Bhante. (Dạ, xin vâng. Kính bạch Ngài.
Ths: Sīlena sugatiṃ yanti, sīlena bhogasampadā.
Sīlena nibbutiṃ yanti, tasmā sīlaṃ visodhaye.
Chúng sinh tái sinh cõi trời, nhờ giữ giới,
Chúng sinh đầy đủ của cải, nhờ giữ giới,
Chúng sinh giải thoát Niết-bàn, nhờ giữ giới,
Vậy, các con nên giữ giới, cho trong sạch!
Hg: Sādhu! Sādhu! Lành thay! Lành thay!
Sau khi đã thọ phép quy-y Tam-Bảo cùng với ājīvaṭṭhamakasīla xong, tiếp theo hành-giả nên đọc 3 bài kệ khẳng định quy-y Tam-Bảo rằng:
“Natthi me saraṇaṃ aññaṃ,
Buddho me saraṇaṃ varaṃ.
Etena saccavajjena,
Hotu me jayamaṅgalaṃ.
Natthi me saraṇaṃ aññaṃ,
Dhammo me saraṇaṃ varaṃ.
Etena saccavajjena,
Hotu me jayamaṅgalaṃ.
Natthi me saraṇaṃ aññaṃ,
Saṃgho me saraṇaṃ varaṃ.
Etena saccavajjena,
Hotu me jayamaṅgalaṃ.”
Chẳng có nơi nào đáng cho con nương nhờ,
Phật-bảo nơi nương nhờ cao thượng của con,
Do nhờ năng lực của lời chân thật này,
Cầu mong cho con được hạnh phúc cao thượng.
Chẳng có nơi nào đáng cho con nương nhờ,
Pháp-bảo nơi nương nhờ cao thượng của con,
Do nhờ năng lực của lời chân thật này,
Cầu mong cho con được hạnh phúc cao thượng.
Chẳng có nơi nào đáng cho con nương nhờ,
Tăng-bảo nơi nương nhờ cao thượng của con,
Do nhờ năng lực của lời chân thật này,
Cầu mong cho con được hạnh phúc cao thượng.
Hoàn thành xong lễ thọ quy-y Tam-Bảo cùng với
ājīvaṭṭhamakasīla: chánh-mạng-đệ-bát-giới.
Nhận Xét Về Giới Ājīvaṭṭhamakasīla
Hành-giả là bậc xuất gia sa-di, tỳ-khưu hoặc người tại gia cận-sự-nam, cận-sự-nữ đều có giới-hạnh theo phạm-hạnh của mình và còn phải nghiêm chỉnh thực hành Ājīvaṭṭhamakasīla: Chánh-mạng đệ-bát-giới-này nữa, bởi vì giới này còn có tên là Ādibrahmacariyakasīla:([12]) Giới-hành-phạm-hạnh-phần-đầu.
Chánh-mạngđệ-bát-giới nghĩa là chánh-mạng là giới thứ 8. Giới này gồm có 8 giới như sau:
1- Giới có tác ý tránh xa sự sát-sinh,
2- Giới có tác ý tránh xa sự trộm-cắp,
3- Giới có tác ý tránh xa sự tà-dâm.
Ba giới này thuộc vềchánh-nghiệp.
4- Giới có tác ý tránh xa sự nói-dối,
5- Giới có tác ý tránh xa sự nói lời chia-rẽ,
6- Giới có tác ý tránh xa sự nói lời thô-tục,
7- Giới có tác ý tránh xa sự nói lời vô-ích.
Bốn giới này thuộc về chánh-ngữ
8- Giới có tác ý tránh xa cách sống tà-mạng thuộc về chánh-mạng.
Như vậy, ājīvaṭṭhamakasīla: chánh-mạng đệ-bát-giới hoặc ādibrahmacariyakasīla: giới-hành-phạm-hạnh-phần-đầu gồm có 3 chánh: chánh-nghiệp, chánh-ngữ, chánh-mạng thuộc về phần-giới trong pháp-hành bát-chánh-đạotam-giới, bởi vì 3 chánh này là 3 tâm-sở sinh riêng với nhau (nānākadāci), mỗi tâm-sở đồng sinh với 8 dục-giới đại-thiện-tâm có đối-tượng khác nhau.
Nhưng hành-giả thực hành pháp-hành-thiền-tuệ, cho đến khi phát sinh Thánh-đạo-tâm hợp đủ 8 chánh: chánh-kiến, chánh-tư-duy, chánh-ngữ, chánh-nghiệp, chánh-mạng, chánh-tinh-tấn, chánh-niệm, chánh-định có đối-tượng Niết-bàn siêu-tam-giới trong Thánh-đạo-lộ-trình-tâm. Khi ấy, chánh-ngữ, chánh-nghiệp, chánh-mạng là 3 tâm-sở sinh chung với nhau (niyata ekato) trong Thánh-đạo-tâm thuộc về phần-giới trong pháp-hành bát-chánh-đạo siêu-tam-giới.
Cho nên, hành-giả nên giữ gìn ājīvaṭṭhamakasīla: chánh-mạng đệ-bát-giới hoặc ādibrahmacariyakasīla: giới-hành-phạm-hạnh-phần-đầu hoàn toàn trong sạch và trọn vẹn để làm nền tảng cho pháp-hành-thiền-định, pháp-hành-thiền-tuệ.
3- Lễ Hiến Dâng Sinh-Mạng
* Lễ hiến dâng sinh mạng lên Đức-Phật
Hành-giả thực hành pháp-hành-thiền-định, hoặc pháp-hành-thiền-tuệ ở một mình nơi thanh vắng, phát sinh sợ hãi, hoặc các hàng phi nhân đến quấy nhiễu, hoặc các loài thú dữ có thể làm hại đến sinh mạng của mình.
Để tránh khỏi những trở ngại cho việc thực hành pháp-hành-thiền-định hoặc pháp-hành-thiền-tuệ, hành-giả nên làm lễ hiến dâng sinh mạng của mình lên Đức-Phật, trước khi thực hành pháp-hành-thiền-định hoặc pháp-hành-thiền-tuệ.
Trong bộ Visuddhimagga: Thanh-Tịnh-Đạo hướng dẫn đọc lời hiến dâng sinh mạng lên Đức-Phật rằng:
“Imā’haṃ Bhagavā, attabhāvaṃ tumhākaṃ pariccajāmi.”([13]) (3 lần, rồi đảnh lễ Đức-Phật)
- Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con xin thành kính hiến dâng sinh mạng của con lên Ngài.
Sau khi đã làm lễ hiến dâng sinh mạng của mình lên Đức-Phật rồi, hành-giả nên phát sinh đức tin trong sạch nơi Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, đó là thiện-pháp phát sinh.
Vì vậy, sinh mạng của hành-giả được an toàn, hành-giả thực hành pháp-hành-thiền-định hoặc pháp-hành-thiền-tuệ được thuận lợi, tiến hoá trong mọi thiện-pháp.
Đức-Phật dạy rằng:
“Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ,..”([14])
Thật vậy, thiện-pháp hộ trì người hành pháp.
* Lễ Hiến Dâng Sinh Mạng Đến Thiền-Sư
Hành-giả ban đầu thực hành pháp-hành-thiền-định hoặc pháp-hành-thiền-tuệ cần phải nương nhờ nơi vị Thiền-sư thông hiểu rành rẽ về pháp-học Phật-giáo và có đầy đủ kinh nghiệm về pháp-hành Phật-giáo, nhất là pháp-hành-thiền-định và pháp-hành-thiền-tuệ.
Để cho vị Thiền-sư tận tâm chỉ dạy tỉ mỉ các đề-mục- thiền-định, để hành-giả thực hành pháp-hành-thiền-định, và các đối-tượng-thiền-tuệ là tất cả mọi sắc-pháp, mọi danh-pháp thuộc về chân-nghĩa-pháp (paramatthadham-ma), để thực hành pháp-hành-tuệ.
Cho nên, hành-giả nên làm lễ hiến dâng sinh mạng của mình đến vị Thiền-sư.
Trong bộ Visuddhimagga: Thanh-Tịnh-Đạo, hướng dẫn đọc lời hiến dâng sinh mạng đến vị Thiền-sư rằng:
“Imā’haṃ Bhante, attabhāvaṃ tumhākaṃ pariccajāmi.”([15]) (3 lần, rồi đảnh lễ Ngài)
- Kính bạch Ngài Đại-đức, con xin thành kính hiến dâng sinh mạng của con đến Ngài.
Sau khi đã làm lễ hiến dâng sinh mạng của mình đến vị Thiền-sư rồi, hành-giả tỏ ra là người đệ tử dễ dạy, biết vâng lời dạy dỗ của vị Thiền-sư ấy([16]), trong suốt thời gianthực hành.
* Lễ Thọ Pháp-Hành-Thiền-Tuệ
Phật-giáo gồm có 3 pháp:
- Pháp-học Phật-giáo đó là theo học Tam-tạng pāḷi và Chú-giải pāḷi gồm tất cả lời giáo huấn của Đức-Phật.
- Pháp-hành Phật-giáo đó là pháp-hành-giới, pháp-hành-thiền-định, pháp-hành-thiền-tuệ.
- Pháp-thành Phật-giáo đó là 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn.
Để tỏ lòng tôn kính Pháp-bảo, hành-giả cần phải làm “Lễ cầu pháp-hành,” với vị Thiền-sư, nên đọc câu:
“Nibbānassa me Bhante, sacchikaraṇatthāya samathavipassanākammaṭṭhānaṃ detha.”(3 lần, đảnh lễ)
- Kính bạch Ngài Đại-đức, kính xin Ngài từ bi tế độ hướng dẫn, chỉ dạy cho con pháp-hành-thiền-định và pháp-hành-thiền-tuệ, để thực hành hầu mong chứng ngộ Niết-bàn, giải thoát khổ sinh. Bạch Ngài.
Sau khi hành-giả lễ cầu pháp-hành xong, vị Thiền-sư tận tâm chỉ dạy về pháp-hành-thiền-định và pháp-hành-thiền-tuệ cho hành-giả.
* Cúng-Dường Tam-Bảo Và Lời Phát-Nguyện
Cúng-dường Tam-Bảo là cúng-dường Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo là nơi quy-y nương nhờ đối với các hàng thanh-văn đệ tử, để tỏ lòng tôn kính ngôi Tam-Bảo, hằng ngày đêm, các hàng thanh-văn đệ tử thường lễ bái, cúng-dường đến ngôi Tam-Bảo.
Đức-Phật dạy cách cúng-dường:
- Amisapūjā: Cúng-dường bằng phẩm vật, …
-Paṭipattipūjā: Cúng-dường bằng pháp-hành: pháp-hành-thiền-định, pháp-hành-thiền-tuệ,…
Trong 2 cách cúng-dường, Đức-Phật tán dương ca tụng paṭipattipūjā là cao thượng hơn cả.
Để lòng tôn kính Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, hành-giả thành kính cúng-dường bằng pháp-hành-thiền-tuệ lên ngôi Tam-Bảo, đọc bằng lời như sau:
* Imāya dhammānudhammapaṭipattiyā Buddhaṃ pūjemi.
Con đem hết lònh thành kính cúng-dường Đức-Phật-bảo bằng pháp-hành-thiền này,
* Imāya dhammānudhammapaṭipattiyā Dhammaṃ pūjemi.
Con đem hết lònh thành kính cúng-dường Đức-Pháp-bảo bằng pháp-hành-thiền này,
* Imāya dhammānudhammapaṭipattiyā Saṃghaṃ pūjemi.
Con đem hết lònh thành kính cúng-dường Đức-Tăng-bảo bằng pháp-hành-thiền này.
Lời Phát Nguyện
* Addhā imāya paṭipattiyā jāti-jarā-maraṇamhā parimuccissāmi. (3 lần).
Chắc chắn, con sẽ giải thoát khỏi khổ sinh, lão, tử bằng pháp-hành-thiền này.
Như vậy, mục đích cứu cánh của hành-giả thực hành pháp-hành-thiền-tuệ cốt yếu là chứng ngộ Niết-bàn giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong 3 giới 4 loài.
\
(Xong nghi thức thọ pháp-hành-thiền)
[12] Bộ Víuddhimagga, phần Sīlaniddesa
[13] Bộ Visuddhimagga, phần Kammaṭṭhānaggahana niddesa
[14] Dhammapadaṭṭhakatthā, Tich Sambahulabhikkhuvatthu
[15] Bộ Visuddhimagga, phần Kammaṭṭhānaggahana niddesa
[16] Nếu hành-giả xét thấy pháp-hành của mình không phát triển thì có thể thay đổi vị Thiền-sư khác. đó là việc bình thường.
