(Xem: 1508)
Đại Lễ Dâng Y Kathina 2023 tại Vô Nôn Thiền Tự, California USA
(Xem: 1866)
Đại Lễ Vesak 2023 (Tam Hợp) đã được cử hành long trọng tại Vô Môn Thiền Tự USA, ngày 11 tháng 6 năm 2023. Theo Tam Tạng giáo điển Pali của Phật giáo Nam tông (Nam truyền Thượng tọa bộ), ngày trăng tròn tháng Tư âm lịch là ngày lịch sử, kỷ niệm một lúc 3 thời kỳ: Bồ Tát Đản sanh, Thành đạo và Phật nhập Niết bàn, Phật giáo thế giới gọi ngày ấy là lễ "Tam Hợp", ngày lễ Vesakha. ngày rằm tháng Tư không những là kỷ niệm ngày Bồ Tát Đản sanh, mà còn là ngày Thành đạo và Phật nhập Niết bàn. Ngày nay, cứ mỗi khi đến ngày rằm tháng Tư, ngày đại lễ Tam Hợp, Phật tử Việt Nam cũng như Phật tử trên thế giới đều hướng tâm về đức Phật.

* 1.1-Vi-Diệu-Pháp là danh-từ gọi pháp nào?

07 Tháng Tám 201412:00 SA(Xem: 13861)


 Vi Diệu Pháp - Hiện thực trong cuộc sống  

Phần 1.1

 

 Vi-Diệu-Pháp là danh-từ gọi pháp nào?

 

Vi-diệu-pháp dịch từ chữ Pāḷi Abhidhamma.

Abhidhamma = Abhi + dhamma

Abhi nghĩa là Vi-diệu, 

Dhamma đó là paramatthadhamma: chân-nghĩa-pháp là pháp có thật-tánh rõ ràng, không phải là chế-định-pháp.

Abhidhamma nghĩa là Vi-diệu-pháp.

Trong Tam-Tạng (Tipiṭakapāḷi) có 3 tạng:

1- Vinayapiṭakapāḷi: Tạng-Luật Pāḷi,

2- Suttantapiṭakapāḷi: Tạng-Kinh Pāḷi,

3- Abhidhammapiṭakapāḷi: Tạng-Vi-diệu-pháp Pāḷi.

* Tạng Abhidhammapiṭaka: Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi gồm có 7 bộ:

1- Bộ Dhammasaṅganīpāḷi: Bộ Pháp-hội-tụ,

2- Bộ Vibhaṅgapāḷi: Bộ Pháp-phân-tích,

3- Bộ Dhātukathāpāḷi: Bộ Pháp-phân-loại,

4- Bộ Puggalapaññattipāḷi: Bộ chúng-sinh chế-định,

5- Bộ Kathāvatthupāḷi: Bộ Pháp-luận-đề,

6- Bộ Yamakapāḷi: Bộ Pháp-song-đối,

7- Bộ Paṭṭhānapāḷi: Bộ Pháp-duyên-hệ.

Tạng Abhidhammapiṭaka gồm có 7 bộ lớn này được Đức-Phật Gotama thuyết giảng trên cõi trời Tam-thập-tam-thiên trong hạ thứ 7 của Đức-Phật, suốt 3 tháng mùa mưa ở cõi người. [1] 

* Bộ Abhidhammatthasaṅgaha (Vi-diệu-pháp-yếu-nghĩa) của Ngài trưởng-lão Anuruddha gồm có 9 chương:

1- Cittasaṅgaha: Tâm yếu-lược,

2- Cetasikasaṅgaha: Tâm-sở yếu-lược,

3- Pakiṇṇakasaṅgaha: Các pháp-chi yếu-lược,

4- Vīthisaṅgaha: Lộ-trình-tâm yếu-lược,

5- Vīthimuttasaṅgaha: Pháp ngoại lộ-trình-tâm yếu-lược,

6- Rūpasaṅgaha: Sắc-pháp yếu-lược,

7- Samuccayasaṅgaha: Pháp nhóm-tổng-hợp yếu-lược,

8- Paccayasaṅgaha: Pháp-duyên yếu-lược,

9- Kammaṭṭhānasaṅgaha: Pháp-hành thiền yếu-lược,

 

Chín chương tóm lược ý nghĩa cốt yếu của Tạng-Vi-diệu-pháp Pāḷi gồm có 7 bộ gom lại có 5 pháp chính là citta (tâm), cetasika (tâm-sở), rūpadhamma (sắc-pháp), Nibbāna (Niết-bàn), và paññattidhamma (chế-định-pháp).

 Citta, cetasika, rūpadhamma, Nibbāna gồm 4 pháp này gọi là paramatthadhamma: Chân-nghĩa-pháp.

Paramatthadhamma nghĩa là gì ?  

Paramatthadhamma: Parama+attha+dhamma

*Parama: Thật-tánh chân-thật không biến thể theo thời gian và không gian,

* attha: ý nghĩa sâu sắc,

* dhamma: pháp có 4 là citta, cetasika, rūpa-dhamma, Nibbāna.

Paramatthadhammachân-nghĩa-pháp, có 4 pháp là citta: tâm, cetasika: tâm-sở, rūpa-dhamma: sắc-pháp, Nibbāna: Niết-bàn.

Paramatthadhamma: Chân-nghĩa-pháp là pháp có 3 tính chất:

* Chân-nghĩa-phápthật-tánh-pháp chân- thật không biến thể theo thời gian, không gian. Ví dụ: Tâm có trạng-thái biết đối-tượng, nhãn-thức-tâm có phận sự nhìn thấy đối-tượng sắc, địa-đại có trạng-thái cứng hoặc mềm, v.v… trong thời quá-khứ, thời hiện-tại, thời vị-lai, tại nơi này, nơi khác vẫn không biến thể, vẫn có trạng-thái của nó như vậy. 

* Chân-nghĩa-pháppháp rất vi-diệu mà chỉ có các bậc thiện-trí có trí-tuệ-thiền-tuệ mới thấy rõ, biết rõ thật-tánh của chân-nghĩa-pháp mà thôi. Còn các hạng thiểu-trí không thể thấy rõ, biết rõ thật-tánh của chân-nghĩa-pháp.

* Chân-nghĩa-pháp (paramatthadhamma) là pháp làm nơi nương nhờ cho tất cả mọi chế-định-pháp (paññattidhamma) bằng ngôn-ngữ, ý-nghĩa để hiểu biết lẫn nhau.  

Chân-nghĩa-pháp có 2 pháp:

* Saṅkhatadhamma: Pháp-hữu-vi đó là citta, cetasika, rūpa là những pháp do nhân-duyên cấu tạo; nhân-duyên có 4 loại: kamma: nghiệp, citta: tâm, utu: thời-tiết, āhāra: vật-thực.

* Asaṅkhatadhamma: Pháp-vô-vi đó là Nibbāna là pháp không do nhân-duyên nào cấu tạo.  

 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn